Το White Christmas κρατά το ρεκόρ πωλήσεων στην ιστορία των singles, αγαπήθηκε σε καιρούς πολέμου, γράφτηκε στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια και σφράγισε τα Χριστούγεννα με μια νοσταλγική μελαγχολία, που ενέπνευσε η απώλεια.
Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1941, 18 μέρες μετά την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, ο απόλυτος σταρ της εποχής, Μπινγκ Κρόσμπι, τραγουδά σε πρώτη παγκόσμια μετάδοση στο δημοφιλές ραδιοφωνικό σόου του, ένα καινούριο τραγούδι, που επρόκειτο να διασχίσει τον χώρο και τον χρόνο και να αγαπηθεί σε όλο τον κόσμο.
Ένα τραγούδι Χριστουγεννιάτικο, που γράφτηκε κάτω από τον ήλιο της Καλιφόρνια από έναν Εβραίο Ρώσο μετανάστη, που δεν έμαθε ως παιδί να γιορτάζει τα Χριστούγεννα.
Ένα τραγούδι, που έχει ερμηνευτεί από κορυφαίους σταρ διαφορετικών εποχών κι έχει παίξει το δικό του ρόλο ακόμα και σε ιστορικά γεγονότα όπως η πτώση της Σαϊγκόν. Αναγνωρίσιμο από τις πρώτες νότες, τον πρώτο κιόλας στίχο, που σε βάζει απευθείας στο θέμα: «I am dreaming of a White Christmas…».
Στο πέρασμα των χρόνων, το πολυ-εκτελεσμένο «White Christmas» φαίνεται να διατηρεί την απήχηση, που από την πρώτη στιγμή είχε στο κοινό, σε ανθρώπους διαφορετικών γενιών, πολιτισμών και θρησκειών, ακόμα κι αν δεν αγαπούν το χιόνι, ούτε πιστεύουν στα Χριστούγεννα.
Το τραγούδι των ρεκόρ
Μέχρι το 2010, το τραγούδι που κυκλοφόρησε το 1942, με τη φωνή του Μπινγκ Κρόσμπι για την ταινία «Holiday Inn», είχε σύμφωνα με το βιβλίο Γκίνες το ρεκόρ του πρώτου σε πωλήσεις single στην ιστορία -όχι μόνο των Χριστουγεννιάτικων τραγουδιών- με περισσότερα από 50 εκατομμύρια αντίτυπα. Σε αυτά τα 50, μπορούν να προστεθούν και άλλα 100 εκατομμύρια, που έχουν πουλήσει οι ερμηνείες του από άλλους καλλιτέχνες, ξεκινώντας από τον Φρανκ Σινάτρα, τον Έλβις Πρίσλεϊ και τον Ντιν Μάρτιν και φτάνοντας μέχρι τον Μπίλι Άιντολ, την Μπέτι Μίντλερ, την Κέλι Κλάρκσον και τη Lady Gaga.
Αν και γράφτηκε πάνω από οκτώ δεκαετίες πριν, δεν είναι μια καθόλου παλιά ιστορία. Κι όσο κι αν σήμερα έχουν αλλάξει πια οι τρόποι πρόσβασης στη μουσική, εξακολουθεί να συγκεντρώνει εκατομμύρια views σε βίντεο στο Youtube, έχει σταθερή παρουσία σε κάθε Χριστουγεννιάτικη playlist -αυτές των πολυκαταστημάτων συμπεριλαμβανομένων- κι έχει γίνει streamed πάνω από 250 εκατομμύρια φορές στο Spotify, προφανώς από ανθρώπους που νοστάλγησαν ένα ιδανικό, όσο κι ουτοπικό παραμύθι, με παιδικές φωνές, καμπανούλες και μπόλικο λαμπερό χιόνι.
Χριστουγεννιάτικη έμπνευση κάτω από τον ήλιο
Ο χρόνος κατάφερε να εδραιώσει και να εμπλουτίσει το μύθο του “White Christmas”, που ενώ υμνεί τα λευκά Χριστούγεννα, κατά πάσα πιθανότητα γράφτηκε κάτω από τον καυτό ήλιο της Καλιφόρνια, δίπλα στην πισίνα με τη συνοδεία κοκτέιλ.
Η Καλιφόρνια έχει διεκδικήσει σθεναρά την αποκλειστικότητα του τόπου γέννησης του τραγουδιού, όμως σύμφωνα με το βιβλίο της Τζόντι Ρόουζεν, “White Christmas: The Story of an American Song”, ξεκίνησε να γράφεται κάπου στο Λος Άντζελες, αλλά πήρε την τελική του μορφή, κατά τη διάρκεια των Χριστουγεννιάτικων διακοπών της οικογένειας Μπέρλιν στο σπίτι, που διατηρούσαν στη Νέα Υόρκη.
Αυτοδίδακτος μετανάστης στο Μπρόντγουεϊ
Ο δημιουργός του White Christmas, Ίσραελ -που αργότερα έγινε Ίρβινγκ- Μπέρλιν, ήταν μέλος μιας οικογένειας Εβραίων, που μετανάστευσε από τη Ρωσία στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1893, όταν εκείνος ήταν πέντε χρονών. Τα παιδικά του χρόνια δεν ήταν γεμάτα ονειρεμένα λευκά Χριστούγεννα, δεν γιορτάζονταν καν τα Χριστούγεννα στην εβραϊκών παραδόσεων οικογένεια. Η επιβίωση ήταν δύσκολη κι από μικρός έκανε διάφορες δουλειές, όπως εφημεριδοπώλης, αργότερα και τραγουδιστής του δρόμου και σερβιτόρος που τραγουδάει.
Χωρίς να έχει ποτέ διδαχτεί μουσική, ξεκίνησε να γράφει τα δικά του τραγούδια και κατάφερε να εκδώσει το πρώτο, με τίτλο “Marie from Sunny Italy,” το 1907. Μέσα στα επόμενα χρόνια, συνέχισε να γράφει τραγούδια κυρίως για το θέατρο κι εξελίχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους συνθέτες πολλών μιούζικαλ του Μπρόντγουεϊ, κάποια από τα οποία έγιναν μεγάλες και διαχρονικές επιτυχίες όπως τα “Cheek to Cheek,” “Puttin’ on the Ritz”, “There’s No Business like Show Business”. Συνολικά έγραψε πάνω από 800 τραγούδια για 19 θεατρικά και 18 ταινίες.
Η άμεση επιτυχία μέσα στο καλοκαίρι
Το “White Christmas” προοριζόταν αρχικά για μια παράσταση, η οποία όμως δεν έγινε ποτέ, αλλά γέννησε στο μυαλό του Μπέρλιν την ιδέα για ένα Χριστουγεννιάτικο μιούζικαλ γύρω στα τέλη του 1939 – αρχές 1940. Σε μια εποχή, στην οποία ο ίδιος είχε ήδη συμπληρώσει πάνω από δύο δεκαετίες στη δημιουργία τραγουδιών για μιούζικαλ και ο κόσμος έμπαινε στην τροχιά του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
Η ιδέα υλοποιήθηκε τελικά στην ταινία “Holiday inn”, με πρωταγωνιστές τους Μπινγκ Κρόσμπι και Φρεντ Αστέρ, που κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1942, όταν και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εμπλακεί στον πόλεμο. Παρά το γεγονός ότι ήταν Αύγουστος, το “White Christmas” σημείωσε από την πρώτη στιγμή μεγάλη επιτυχία και μέχρι τον Οκτώβριο είχε ήδη πατήσει κορυφή στα charts.
Λίγους μήνες αργότερα κατέκτησε και το ‘Οσκαρ καλύτερου τραγουδιού, ενώ το 1954 γνώρισε και δεύτερη κινηματογραφική εκδοχή (πάντα με πρωταγωνιστή τον Μπινγκ Κρόσμπι), που σημείωσε ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία από την πρώτη, έχοντας ως τίτλο το όνομά του: «White Christmas».
Η χρονική συγκυρία της πρώτης κυκλοφορίας του, σε εποχές πολέμου, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην άμεση απήχησή του, μέσα στο καλοκαίρι κι ενώ τα Χριστούγεννα απείχαν ακόμα αρκετά. Έγινε σύμβολο νοσταλγίας της οικογενειακής θαλπωρής για κάθε στρατιώτη που βρισκόταν μακριά από την οικογένειά του, για κάθε πρόσφυγα, για κάθε μόνο που ονειρευόταν το σπίτι του.
Την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, ο Μπινγκ Κρόσμπι ταξίδεψε πολύ στην Ευρώπη, προκειμένου να δώσει συναυλίες που θα εμψύχωναν τους στρατιώτες. “Το τραγουδούσα συνεχώς, γιατί πάντα μου το ζητούσαν” είχε πει. “Δίσταζα να το πω, ήξερα πως μόλις το κάνω, θα αρχίσουν να κλαίνε κι ο στόχος μου δεν ήταν να τους κάνω να κλάψουν. Όμως, ήθελαν πάντα αυτό το τραγούδι. Τους επηρέαζε βαθιά, τους συγκινούσε, τους ταξίδευε εκεί όπου θα ήθελαν να βρίσκονται…”.
Η νοσταλγία της ουτοπίας
Κι εδώ ακριβώς εντοπίζεται η αιτία δυναμικής και διαχρονικότητας του «White Christmas». Είναι ένα τραγούδι, που μιλά για τα Χριστούγεννα, χωρίς όμως να ασχολείται με το θρησκευτικό τους χαρακτήρα. Τα μετατρέπει στο εξιδανικευμένο όνειρο, με το οποίο μπορεί να ταυτιστεί ο κάθε άνθρωπος, που νιώθει μοναξιά και νοσταλγεί την ουτοπία της παιδικής αθωότητας, ανεξαρτήτως κουλτούρας ή θρησκείας.
Ο Ίρβινγκ Μπέρλιν ήξερε από μοναξιά. Ως ακούραστος «εργάτης» της χρυσής εποχής της σόου μπιζ, είχε περάσει πολλές μοναχικές γιορτές σε γραφεία και στούντιο, ενώ είχε βιώσει από μικρός το ξερίζωμα, τη μοναξιά και την απώλεια, ακόμα και σε μέρα Χριστουγέννων, το 1928, όταν έφυγε από τη ζωή ο μόλις τριών εβδομάδων γιος του. Έκτοτε, κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα επισκεπτόταν τον τάφο του. Κι όπως χρόνια αργότερα, είπε η κόρη του, Λίντα Έμετ, «το White Christmas ήταν ο τρόπος, μέσα από τον οποίο κατάφερε να διαχειριστεί τον πόνο της απώλειας».
Η μελαγχολία του Μπέρλιν είναι διάχυτη στη μελωδία και τους στίχους του White Christmas, του πιο μελαγχολικού γιορτινού τραγουδιού. Συχνά τον ρωτούσαν, γιατί ενώ ο ίδιος δεν ήταν Χριστιανός, έγραψε ένα τραγούδι που υμνεί τα Χριστούγεννα. «Το έγραψα ως Αμερικανός» απαντούσε.
Σύνθημα στην πτώση της Σαϊγκόν
Γεγονός είναι πως το White Christmas έπαιξε το δικό του ρόλο στην αμερικανική ιστορία όχι μόνο με την απήχηση και την επιρροή του στην ποπ κουλτούρα, αλλά και με τη συμμετοχή του στην επιχείρηση εκκένωσης της Σαϊγκόν από τους Αμερικανούς τον Απρίλιο του 1975.
Κατά την προετοιμασία της φυγάδευσης από τη Σαϊγκόν περίπου 1.000 Αμερικανών (πολλοί από τους οποίους ήταν πολίτες) και πολλών Βιετναμέζων που θα κινδύνευαν αν έμεναν πίσω, η αμερικανική πρεσβεία τους χορήγησε ένα φυλλάδιο με τον χάρτη των σημείων συγκέντρωσης και με ένα μήνυμα που ενημέρωνε πως η επιχείρηση ξεκινά, όταν από το ραδιόφωνο των Ενόπλων Δυνάμεων ακουστεί το συνθηματικό: “Η θερμοκρασία στη Σαϊγκόν είναι στους 105 βαθμούς και ανεβαίνει. Θα ακολουθήσει το τραγούδι “White Christmas”.
Στις 28 Απριλίου του 1975, το συνθηματικό έπαιξε, στο ραδιόφωνο ακούστηκαν οι νότες του “White Christmas” και το σήμα για την τελική φάση της εκκένωσης, που έβαλε τέλος σε έναν πολύχρονο πόλεμο, είχε μόλις δοθεί. Με τη φωνή του Κρόσμπι να τραγουδά: «I’m dreaming of a white Christmas».