Σε κάθε γωνιά της ελληνικής επαρχίας, από τα ορεινά χωριά της Ηπείρου μέχρι τα νησιωτικά τοπία του Αιγαίου, τα καλοκαίρια ζωντανεύουν με φεστιβάλ, πανηγύρια, μουσικές βραδιές και θεατρικές παραστάσεις. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις της επαρχίας είναι βαθιά ριζωμένες στις τοπικές παραδόσεις, λειτουργώντας ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις γενιές, ως χώρος συνάντησης κοινοτήτων και διατήρησης της συλλογικής μνήμης. Ωστόσο, όσο πολύτιμος κι αν είναι αυτός ο ρόλος, γίνεται επιτακτική η ανάγκη για ανανέωση και ουσιαστικό άνοιγμα προς το μέλλον.
Οι περισσότερες εκδηλώσεις εξακολουθούν να αναπαράγουν ένα περιορισμένο φάσμα καλλιτεχνικής έκφρασης — συχνά παραδοσιακά σχήματα ή “ασφαλείς” επιλογές — αποκλείοντας νεότερους καλλιτέχνες, σύγχρονες μορφές τέχνης και δημιουργικές φωνές που εκπροσωπούν το σήμερα. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι νέοι δημιουργοί της περιφέρειας, αν δεν μετακινηθούν προς τα αστικά κέντρα, παραμένουν αόρατοι.
Ο εκσυγχρονισμός των πολιτιστικών εκδηλώσεων δεν σημαίνει την εγκατάλειψη της παράδοσης, αλλά την εξέλιξή της μέσα από νέους τρόπους αφήγησης και έκφρασης. Θέατρο δρόμου, σύγχρονος χορός, performance art, προβολές ανεξάρτητου κινηματογράφου, ψηφιακή τέχνη, εργαστήρια δημιουργικής γραφής, hip hop και spoken word — όλα αυτά θα μπορούσαν να ενταχθούν στο πολιτιστικό τοπίο της επαρχίας, όχι ως «ειδικές ενότητες», αλλά ως οργανικό μέρος της.
Και το σημαντικότερο: έτσι θα προσελκυόταν και το νεότερο κοινό, που συχνά νιώθει αποκομμένο από τις παραδοσιακές μορφές πολιτισμού. Οι νέοι και οι νέες της επαρχίας δεν αδιαφορούν — αντιθέτως, αναζητούν πολιτιστικές εκδηλώσεις που να τους μιλούν στη γλώσσα τους, που να αντανακλούν τις ανησυχίες και τις αισθητικές τους. Αν δουν ότι υπάρχει χώρος για τη δική τους φωνή, θα συμμετέχουν, θα παρακολουθούν, θα δημιουργούν.
Επιπλέον, πρέπει να δημιουργηθούν μηχανισμοί στήριξης: ανοιχτά καλέσματα για συμμετοχές, επιτροπές με γνώση της σύγχρονης τέχνης, υποτροφίες και καλλιτεχνικές φιλοξενίες, χρηματοδοτήσεις για παραγωγή έργου και δικτύωση. Όπου δεν υπάρχει τοπικός πολιτιστικός φορέας, οι δήμοι μπορούν να συνεργαστούν με εκπαιδευτικά ιδρύματα, ιδιώτες επιμελητές ή πολιτιστικές οργανώσεις.
Η επαρχία δεν στερείται ταλέντου — συχνά έχει απλώς λιγότερες ευκαιρίες. Αν όμως οι εκδηλώσεις πάψουν να είναι ανακυκλώσεις των ίδιων προσώπων και μοτίβων και μετατραπούν σε πλατφόρμες ελευθερίας, πειραματισμού και νεανικής φωνής, τότε η πολιτιστική ζωή της χώρας θα αποκτήσει νέο νόημα. Και οι ίδιες οι κοινότητες θα ωφεληθούν: από την ανανέωση, τη συμμετοχή των νέων, τη σύνδεση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ίσως λοιπόν έχει φτάσει η ώρα να αναρωτηθούμε: Θέλουμε πολιτισμό που απλώς διατηρεί τα γνωστά ή πολιτισμό που καλλιεργεί το μέλλον; Αν απαντήσουμε ειλικρινά, τότε ξέρουμε ποιο δρόμο πρέπει να πάρουμε.