Αν υπήρχε ποτέ ένας συγγραφέας που μπορούσε να αποτυπώσει την ψυχολογία της αμερικανικής κοινωνίας και να ξεδιπλώσει τα σκοτεινά μυστικά της με μια γλώσσα απόλυτα γήινη και συνάμα βαθιά φιλοσοφημένη, αυτός ήταν ο Arthur Miller. Με μια γραφή που δεν έδινε εύκολες απαντήσεις και ποτέ δεν άφηνε το κοινό του να κοιμηθεί ήρεμο, ο Miller επαναπροσδιόρισε το θέατρο και το δράμα του 20ού αιώνα, δημιουργώντας έργα που παραμένουν επίκαιρα και συγκλονιστικά έως και σήμερα.
Γεννημένος το 1915 στη Νέα Υόρκη, ο Arthur Miller μεγαλώνει σε μια εποχή που οι κοινωνικές και πολιτικές αντιφάσεις του αμερικανικού ονείρου γίνονταν όλο και πιο φανερές. Αντί να ακολουθήσει την πεπατημένη των ευχάριστων ιστοριών και του ψευδοπαραδείσου του “προοδευτικού” κόσμου, αποφάσισε να στρέψει την προσοχή του στις σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού και τις τραγωδίες του μέσου ανθρώπου. Αξιοποιώντας τις προσωπικές του εμπειρίες και τη δραματική ένταση της εποχής του, δημιούργησε έργα που αντηχούν βαθιά στις ψυχές όσων τα διαβάζουν ή τα παρακολουθούν.
Μέσα από τον “Θάνατο του Εμποράκου”:
Ο πιο εμβληματικός του τίτλος είναι, χωρίς αμφιβολία, “Ο Θάνατος του Εμποράκου” (Death of a Salesman), το οποίο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1949 και αποτέλεσε έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία του θεάτρου. Σε αυτό το έργο, ο Willy Loman, ένας αμφιλεγόμενος ήρωας, αναπαριστά τον μέσο άνθρωπο που αναζητά να εκπληρώσει το αμερικανικό όνειρο, μόνο για να συνειδητοποιήσει ότι η ίδια η κοινωνία τον έχει καταδικάσει σε μια ζωή γεμάτη αποτυχίες. Μέσα από την αναπαράσταση του Willy, ο Miller αποκαλύπτει μια κοινωνία που βασίζεται στις ψευδαισθήσεις και τη φιλοδοξία, αλλά και την εσωτερική σύγκρουση του ανθρώπου που βλέπει τον κόσμο να καταρρέει γύρω του. Η ενδοσκόπηση στο εσωτερικό του Willy είναι αριστουργηματική, και η δύναμη της τραγωδίας του προκαλεί συναισθηματική ένταση που παραμένει αξεπέραστη.
Η Πολιτική Διάσταση των Έργων του:
Εκτός από την ψυχολογική ανάλυση και την ανθρωπολογική εμβάθυνση, ο Miller ασχολήθηκε και με τις πολιτικές καταστάσεις που καθόριζαν την εποχή του. Στην περίοδο του Μακαρθισμού, όταν οι διώξεις και η ανασφάλεια έπλητταν την αμερικανική κοινωνία, ο Miller βρέθηκε στο στόχαστρο του “κόκκινου τρόμου”, και η εμπειρία του αυτή αποτυπώθηκε στο έργο του “Οι Μάγισσες του Σάλεμ” (The Crucible). Αυτό το έργο, που διαδραματίζεται κατά την εποχή των Ιεροεξετάσεων στη Νέα Αγγλία, αναδεικνύει τις συνέπειες της μαζικής υστερίας και της εκστρατείας κατά των υποτιθέμενων κομμουνιστών, παραλληλίζοντας τις διώξεις του 17ου αιώνα με τις διώξεις της δεκαετίας του 1950.
Με αυτό το έργο, ο Miller κατάφερε να αποδώσει την αίσθηση της κοινωνικής καταπίεσης με έναν τρόπο που μιλούσε και για τον 20ό αιώνα, καταγγέλλοντας τις επιπτώσεις της μαζικής παράνοιας και της έλλειψης δικαιοσύνης.
Η Ανθρώπινη Διάσταση στην Ποιητική του:
Όμως, το πραγματικό μεγαλείο του Miller είναι ότι, παρά την πολιτική του δραστηριότητα και την κοινωνική του κριτική, ποτέ δεν έπαψε να ενδιαφέρεται για την ανθρώπινη ψυχή. Κάθε χαρακτήρας στα έργα του μοιάζει να βρίσκεται σε μια προσωπική μάχη με την ίδια του την ύπαρξη. Και αυτή η μάχη είναι παντού, σε κάθε λέξη, σε κάθε σιωπή. Οι ήρωές του είναι πραγματικοί, ατελείς και συχνά καταδικασμένοι να αποτύχουν, αλλά η δύναμη της γραφής του Miller αποκαλύπτει τις πιο κρυφές πτυχές της ανθρώπινης φύσης, με μια σφοδρότητα που αναγκάζει το κοινό να αναρωτηθεί, να προβληματιστεί και να αντιμετωπίσει τις δικές του αμφιβολίες.
Ο Αιώνιος Έλεγχος της Τέχνης:
Το έργο του Arthur Miller θα παραμείνει πάντα επίκαιρο. Η ικανότητά του να κατανοεί και να αποτυπώνει τις πιο ακραίες ανθρώπινες καταστάσεις, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει τις κοινωνικές και πολιτικές αντιφάσεις, είναι το κλειδί της διαχρονικότητάς του. Όπως ακριβώς και οι ήρωες του, το έργο του Miller συνεχίζει να παλεύει με τα βάρη του κόσμου, με ένα βλέμμα ακριβές και αμείλικτο. Η ανάγκη του να μιλήσει για την ανθρώπινη κατάσταση, για την αδυναμία, τη φιλοδοξία, την απογοήτευση, αλλά και την ελπίδα, καθιστά τη δουλειά του όχι μόνο θεατρική, αλλά και ένα βαθύ φιλοσοφικό και πολιτικό σχόλιο, που καλεί τον καθένα από εμάς να αναρωτηθούμε πώς ζούμε και γιατί ζούμε έτσι.
Η κληρονομιά του Arthur Miller είναι ανεξίτηλη και θα συνεχίσει να μας συγκινεί, να μας προκαλεί και να μας υπενθυμίζει ότι η τέχνη μπορεί να είναι το πιο ισχυρό όπλο για την κατανόηση της ψυχής του κόσμου.